Logo
Dinamik Resim
2025-11-04

Akne–Bağırsak–İnsülin Üçgeni: Ciltte Neyi Kaçırıyoruz?

Neden “sadece cilt” değildir?

Akne; sebum üretimi ve gözenek tıkanmasından fazlasıdır. Bağırsak–cilt ekseni (mikrobiyota, bağırsak geçirgenliği, inflamasyon) ve insülin/IGF-1 sinyali; sebum, keratinizasyon ve iltihap süreçlerini etkileyerek alevlenmelere zemin hazırlar.

Bağırsak–cilt ekseni nasıl etkiler?

  • Mikrobiyota dengesizliği (disbiyozis): Lif yetersizliği ve işlenmiş gıdalar bağışıklık dengesini bozabilir.
  • Geçirgenlik & inflamasyon: Artmış bağırsak geçirgenliği sistemik inflamasyonu tetikleyebilir.
  • Stres–uyku bağlantısı: HPA ekseni, vagal tonus ve sitokinler ciltteki yanıtı etkiler.
  • Sindirim semptomları (şişkinlik, gaz, dışkılama düzensizliği) akne alevlenmelerine eşlik edebilir.

    • İnsülin, IGF-1 ve mTOR: Neden önemli?

    Sık şekerli atıştırma ve yüksek glisemik yük, insülin/IGF-1’i artırabilir. Bunun sonucu:

  • Sebum artışı
  • Keratinizasyon değişimi (tıkanma eğilimi)
  • mTOR aktivitesi ile inflamasyonun beslenmesi.

    • En sık görülen tetikleyiciler

  • Şekerli içecekler, rafine unlar; öğün arası sürekli atıştırma
  • Bazı kişilerde süt ürünleri (özellikle whey ağırlıklı)
  • Uykusuzluk, kronik stres, sedanter yaşam
  • Aşırı sert cilt temizliği/ovma; gözenek tıkayan kozmetikler

    • Fonksiyonel tıp yaklaşımı: kök neden → doğru sıra

    1. Hikâye ve yaşam tarzı: Beslenme düzeni, tatlı isteği, süt/şekerle alevlenme, uyku–stres profili, sindirim şikâyetleri.
    1. Laboratuvarın uygun seçimi (kişiye özel):
    1. Beslenme ve yaşam tarzı planı: Düşük glisemik yük, lif ve protein önceliği, düzenli uyku/egzersiz.
    1. Tropikal bakım ve gerekirse reçeteli tedaviler: Dermatoloji ile eşgüdüm.

    Beslenme: pratik başlangıç

  • Protein + lif + sağlıklı yağ üçlüsünü her ana öğüne yerleştir.
  • Şekerli içecekleri ve beyaz un ürünlerini çıkar.
  • Öğün sonrası 10–15 dk yürüyüş yap.
  • Süt ürünleri için 3–4 hafta eliminasyon–yeniden ekleme ile bireysel yanıtı test et.
  • Omega-3 ve polifenoller (zeytinyağı, yeşil yapraklılar, yaban mersini/kakao) menüde olsun.

    • 1 günlük örnek plan

  • Kahvaltı: Yumurta + zeytinyağlı yeşillik; 1 dilim ekşi mayalı tam tahıl.
  • Öğle: Izgara balık/tavuk + büyük salata (zeytinyağı-limon) + küçük porsiyon kinoa/bulgur.
  • Ara: Yoğurt üzerine tarçın-ceviz (bireysel süt toleransına göre) veya elma + fıstık ezmesi (şekersiz).
  • Akşam: Zeytinyağlı sebze + mercimek/kuru fasulye; yanında yoğurt yerine zeytinyağlı meze.

    • Probiyotik–prebiyotik–lif

  • Lif (≥25–30 g/gün) mikrobiyotanın yakıtıdır; SIBO şüphesinde kademeli artır.
  • Probiyotik seçimi kişiye özeldir; düzenli kullanım ve doz sürekliliği önemlidir.
  • Fermente gıdalar: Ev yoğurdu/ayran, kefir (toleransa göre), lahana turşusu.

    • Cilt bakımı: nazik ve sürdürülebilir

  • Nazik temizleyici ve non-comedogenic nemlendirici kullan.
  • Gündüz geniş spektrum güneş koruyucu şart.
  • Niasinamid ve/veya azelaik asit içeren ürünler çoğu ciltte iyi tolere edilir.
  • Retinoid gibi aktifler için hekim önerisi al.

    • Takviyeler (hekimle karar verin)

  • Çinko ve omega-3: Bariyer ve inflamasyon desteği.
  • Vitamin D: Eksikse yerine koyma akılcıdır.
  • İnositol: İnsülin direnci/PCOS eşlik ediyorsa düşünülebilir.
  • Berberin: İlaç etkileşimi riski nedeniyle yalnızca hekim gözetiminde.

    • Ne zaman randevu?

  • Nodül-kistik akne iz bırakma eğilimi
  • Şiddetli adet düzensizliği, kıllanma artışı, hızlı kilo artışı (PCOS şüphesi)
  • Gebelik/emzirme veya sistemik ilaç kullanımı
  • Sindirim şikâyetleri eşlik ediyor ve alevlenmeler sürüyorsa

    • SSS (Kısa)

  • Süt akneyi artırır mı? Bazı kişilerde evet; 3–4 haftalık eliminasyonla kişisel yanıt test edilebilir.
  • Düşük glisemik yük neden işe yarar? İnsülin/IGF-1 dalgalanmalarını azaltıp inflamasyonu yatıştırabilir.
  • Herkes test yaptırmalı mı? Hayır; testler klinik bulgu ve öyküye göre seçilir.